Aktualności

Aktualności Centrali

Nadciśnienie – choroba, której nie czujesz

Ważne!

15-05-2025

Ciche, ale groźne. Nadciśnienie tętnicze to choroba, która długo nie daje o sobie znać, a może prowadzić do zawału, udaru czy niewydolności nerek.
W Polsce zmaga się z nim co trzeci dorosły, a wielu nawet nie wie, że ma za wysokie ciśnienie.
Jakie są pierwsze objawy? Czy rzeczywiście tylko seniorzy muszą się obawiać? I czy da się je kontrolować bez leków? Obalamy mity, pokazujemy fakty i podpowiadamy, jak nie dać się „cichym” powikłaniom.

Czym jest ciśnienie tętnicze?

Ciśnienie tętnicze to siła, z jaką krew naciska na ściany naczyń krwionośnych. Jego wartość zmienia się w cyklu pracy serca:

ciśnienie skurczowe – to najwyższa wartość ciśnienia, występująca w momencie skurczu serca, gdy krew zostaje wypompowana do tętnic
ciśnienie rozkurczowe – najniższa wartość ciśnienia, odnotowywana w fazie rozkurczu serca, gdy serce napełnia się krwią.

Prawidłowe ciśnienie tętnicze jest kluczowe dla zdrowia. Zapewnia odpowiedni przepływ krwi, natlenienie narządów oraz dostarcza składników odżywczych.

Jakie są aktualne normy ciśnienia krwi?

Według Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (PTNT) i Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego (PTK), ciśnienie tętnicze:

optymalne - poniżej 120/70 mmHg
podwyższone: 120–139/70–89 mmHg.

Kiedy mówimy o nadciśnieniu?

Nadciśnienie tętnicze diagnozuje się, gdy wartości przekraczają:

140/90 mmHg – w pomiarach gabinetowych
135/85 mmHg – w pomiarach domowych
130/80 mmHg – w całodobowym monitorowaniu ciśnienia tętniczego.

Utrzymujące się nadciśnienie może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, takich jak choroby serca, udar, zaburzenia wzroku czy niewydolność nerek. Dlatego regularna kontrola ciśnienia i zdrowy styl życia są kluczowe w profilaktyce chorób układu krążenia.

Czy wiesz, że…?

W Polsce nadciśnienie tętnicze ma blisko 11 milionów dorosłych.

Najwięcej chorych jest w wieku 55-74 lata.

Znacznie więcej danych znajdziesz w portalu NFZ – Zdrowe Dane

Czy nadciśnienie daje objawy?

- Nadciśnienie tętnicze często rozwija się bez żadnych objawów, dlatego bywa nazywane "cichym zabójcą". Wiele osób przez lata nie zdaje sobie sprawy z problemu, aż do momentu wystąpienia poważnych powikłań, takich jak zawał serca czy udar. Regularne pomiary ciśnienia są więc kluczowe, aby wcześnie wykryć chorobę i zapobiec jej konsekwencjom – podkreśla prof. dr hab. n. med. Robert Gil, kardiolog, prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Niepokojące objawy, które mogą świadczyć o zaawansowanym stadium nadciśnienia lub jego powikłaniach, to:

ilny, nagły ból głowy połączony z zaburzeniami widzenia (mroczki, podwójne widzenie)
omdlenia
duszność
ból w klatce piersiowej.

Wystąpienie takich dolegliwości wymaga pilnej konsultacji lekarskiej.

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej - jak może Ci pomóc?

Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi?

Regularne pomiary ciśnienia w warunkach domowych pozwalają lepiej monitorować jego wartości niż pojedyncze wizyty w gabinecie. Dzięki temu można szybciej wykryć nadciśnienie, a także kontrolować skuteczność leczenia.

Jak nasz styl życia wpływa na ciśnienie krwi?

Zdrowe nawyki mają bardzo duży wpływ na nasze ciśnienie krwi i ogólny stan zdrowia. Badania pokazują, że odpowiednie zmiany w codziennym życiu, mogą znacznie obniżyć ciśnienie tętnicze i zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

W niektórych przypadkach zmiana stylu życia pozwala uniknąć konieczności stosowania leków. Jednak nawet jeśli farmakoterapia jest konieczna, zdrowe nawyki stanowią podstawę skutecznego leczenia i profilaktyki nadciśnienia. Dlatego już dziś:

ogranicz spożycie soli – nadmiar sodu podnosi ciśnienie
postaw na regularną aktywność fizyczną – co najmniej 30 minut ruchu dziennie
unikaj siedzącego trybu życia – staraj się robić częste przerwy w pracy biurowej
zredukuj masę ciała – nadwaga to jeden z głównych czynników ryzyka
zadbaj o zdrową dieta (np. DASH) – bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty i zdrowe tłuszcze
pij 2-3 litry wody dziennie.

- Modyfikacja stylu życia to najprostszy sposób uchronienia się przed następstwami nadciśnienia tętniczego. Należy uświadomić sobie, że nie tylko otyłość ale już nadwaga są uznanymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego jak również rozwoju nadciśnienia, dlatego redukcja masy ciała może zapobiegać lub wręcz leczyć tę coraz bardziej powszechną chorobę. Nie od dziś wiadomo, że w najprostszy sposób redukcji masy ciała może być osiągnięty poprzez dietę niskokaloryczną i regularne ćwiczenia fizyczne. Warto pamiętać, iż kilogram utraconej masy ciała przyczynia się do spadku ciśnienia skurczowego i rozkurczowego o około 1 mmHg, a regularne ćwiczenia fizyczne obniżają ciśnienie tętnicze o 4-9 mmHg - zaznacza prof. dr hab. n. med. Robert Gil

Jak dieta wpływa na nadciśnienie?

Zdrowa dieta jest jednym z najważniejszych czynników w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego. Właściwie dobrane produkty mogą pomóc obniżyć ciśnienie krwi, podczas gdy inne mogą je podnosić, zwiększając ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Produkty, które pomagają w obniżeniu ciśnienia:

warzywa i owoce bogate w potas, np. fasola, groch, soja, szpinak, brokuły, marchew, ziemniaki, buraki, pomidory, morele, banany, wiśnie, brzoskwinie, truskawki, pomarańcze, śliwki
pełnoziarniste produkty, np. otręby, pieczywo razowe, graham, makaron pełnoziarnisty, kasza gryczana, jaglana, jęczmienna, komosa ryżowa, ryz brązowy
chude białko np. drób, ryby, twaróg, jajka
zdrowe tłuszcze, np. oliwa z oliwek, awokado, orzechy, tłuste ryby

Produkty, które mogą podnosić ciśnienie:

sól i produkty wysokoprzetworzone – nadmiar sodu zatrzymuje wodę w organizmie i zwiększa ciśnienie krwi
tłuszcze nasycone i tłuszcze trans – znajdujące się w fast foodach i przetworzonych produktach mogą prowadzić do miażdżycy
cukier i słodzone napoje – nadmiar cukru sprzyja otyłości, która jest czynnikiem ryzyka nadciśnienia
alkohol – jego nadmierne spożycie może prowadzić do skoków ciśnienia i uszkodzenia naczyń krwionośnych.

Dieta wspierająca walkę z nadciśnieniem

Zdrowa dieta to jeden z najskuteczniejszych sposobów na kontrolowanie ciśnienia tętniczego. Wybierając odpowiednie produkty i ograniczając spożycie soli, można nie tylko obniżyć ciśnienie, ale także zmniejszyć ryzyko poważnych chorób sercowo-naczyniowych. Warto wprowadzać zmiany stopniowo i szukać zdrowych zamienników ulubionych produktów.

Dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) to:

najlepiej przebadana dieta pomagająca obniżyć ciśnienie krwi
opiera się na warzywach, owocach, produktach pełnoziarnistych i niskotłuszczowym nabiale
ogranicza tłuszcze nasycone, cukry i sól
badania wykazały, że jej stosowanie może obniżyć ciśnienie krwi równie skutecznie, jak niektóre leki hipotensyjne.

Zasubskrybuj nasz kanał YouTube Akademia NFZ i dołącz do społeczności, która zdrowie stawia na pierwszym planie

Czy wiesz, że…?

Portal dietyNFZ to bezpłatne narzędzie, które pomoże Ci zadbać o zdrowe nawyki żywieniowe. Nie musisz płacić za drogie plany dietetyczne, wszystko jest dostępne online bez żadnych opłat.
Zaufało nam już ponad milion osób, które skorzystały z gotowych planów żywieniowych.
Na portalu dietyNFZ znajdziesz specjalny plan żywieniowy oparty na diecie DASH, która jest rekomendowana dla osób z nadciśnieniem tętniczym. Zbilansowane posiłki pomogą obniżyć ciśnienie i wspierać zdrowie serca.

Jakie są skutki nieleczonego nadciśnienia?

Nieleczone nadciśnienie tętnicze stopniowo uszkadza narządy wewnętrzne i zwiększa ryzyko poważnych chorób, takich jak:

zawał serca – wysokie ciśnienie uszkadza ściany naczyń krwionośnych i przyspiesza rozwój miażdżycy, co może prowadzić do niedokrwienia serca i zawału
udar mózgu – nadciśnienie może prowadzić zarówno do udaru niedokrwiennego (spowodowanego zakrzepem), jak i krwotocznego (pęknięcie naczynia w mózgu)
niewydolność serca – serce zmuszone do pracy pod wysokim ciśnieniem staje się osłabione i może przestać skutecznie pompować krew
przewlekła choroba nerek – nadciśnienie uszkadza naczynia krwionośne nerek, co prowadzi do ich niewydolności
uszkodzenie wzroku (retinopatia nadciśnieniowa) – nadciśnienie może powodować zmiany w naczyniach krwionośnych siatkówki oka, prowadząc do zaburzeń widzenia, a nawet ślepoty
miażdżyca tętnic obwodowych – zwężenie tętnic w kończynach może prowadzić do ich niedokrwienia, a w skrajnych przypadkach do konieczności amputacji.

Regularne kontrolowanie ciśnienia i wdrożenie skutecznego leczenia pozwala znacząco zmniejszyć ryzyko tych powikłań.

Choroby towarzyszące nadciśnieniu – na co zwrócić uwagę?

Wyróżniamy dwa główne typy nadciśnienia:

nadciśnienie pierwotne (samoistne) – jego przyczyna nie jest do końca znana i stanowi ponad 90% przypadków
nadciśnienie wtórne – spowodowane innymi chorobami lub czynnikami, takimi jak:
- ostry stres
- cukrzyca
- choroby nerek
- bezdech senny
- choroby hormonalne, np. hiperaldosteronizm, zespół Cushinga, zaburzenia tarczycy
- zwężenie aorty.

Nadciśnienie – fakty i mity. Sprawdź, czy znasz prawdę

Wokół nadciśnienia krąży wiele błędnych przekonań, które mogą utrudniać jego rozpoznanie i leczenie. Najczęstsze mity, z którymi warto się rozprawić, raz na zawsze.

Mit 1: Nadciśnienie dotyczy wyłącznie osób starszych

To nieprawda. Choć ryzyko nadciśnienia wzrasta z wiekiem, choroba ta może pojawić się również u młodych dorosłych, a nawet dzieci i nastolatków. Regularne pomiary ciśnienia są ważne niezależnie od wieku.

Mit 2: Nadciśnienie mają tylko osoby z nadwagą

Nadwaga i otyłość to czynniki ryzyka, ale nie jedyne. Nadciśnienie może rozwinąć się również u osób szczupłych i aktywnych fizycznie. Kluczowe są predyspozycje genetyczne, styl życia i inne schorzenia towarzyszące.

Mit 3: Kawa powoduje nadciśnienie

Uspokajamy: codzienna filiżanka kawy nie zwiększa ryzyka nadciśnienia. U osób, które piją ją regularnie, wpływ kofeiny na ciśnienie jest minimalny. Co więcej, zawarte w kawie przeciwutleniacze mogą korzystnie działać na układ krążenia. Inaczej sprawa wygląda z suplementami zawierającymi kofeinę, pozbawione składników ochronnych mogą podnosić ciśnienie.

Mit 4: Nadciśnienie = koniec z kawą

Nie ma takiego obowiązku. Jeśli kawa nie powoduje u Ciebie nieprzyjemnych objawów, takich jak kołatanie serca czy arytmia, nie musisz z niej rezygnować. Wręcz przeciwnie, umiarkowane spożycie może być neutralne lub korzystne dla serca. Ważne jednak, by obserwować swój organizm i słuchać zaleceń lekarza.

Mit 5: Z herbatą też trzeba uważać

Wręcz przeciwnie. Herbata zarówno czarna, zielona, jak i biała zawiera flawonoidy, które wspierają zdrowie naczyń krwionośnych. Picie herbaty w rozsądnych ilościach nie tylko nie szkodzi, ale może pomóc w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia.

Pamiętaj nadciśnienie często rozwija się po cichu, bez wyraźnych objawów. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, regularne pomiary i rzetelna wiedza. Nie daj się mitom – daj się zbadać!