Dla Pacjenta

Wyjeżdżasz za granicę do innego państwa UE lub EFTA, żeby:

• studiować w szkole wyższej,
• uczyć się w szkole, np. liceum, technikum czy szkole podstawowej,
• odbyć praktyki szkolne lub studenckie, np. w ramach programu Erasmus?

Zabierz ze sobą Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ).

EKUZ potwierdzi Twoje prawo do leczenia w trakcie pobytu w państwie członkowskim UE lub EFTA w którym podejmiesz naukę lub studia. Na jej podstawie będzie Ci przysługiwać leczenie, które:

• jest niezbędne i nieplanowane,
• zostanie udzielone w ramach publicznego systemu opieki zdrowotnej danego państwa,
• zostanie udzielone po to, abyś nie musiał wracać do Polski przed zakończeniem nauki i mógł kontynuować pobyt w warunkach bezpiecznych dla zdrowia.

O zakresie świadczeń zdecyduje lekarz, który udzieli Ci pomocy. Weźmie pod uwagę Twój stan zdrowia i długość planowanego pobytu.

Ważne!

• Jeżeli studiujesz Wielkiej Brytanii zapoznaj się z zasadami obowiązującymi po 31 grudnia 2020 r. w zakładce Brexit
• Jeżeli nie jesteś obywatelem państwa członkowskiego UE, to nie możesz skorzystać z bezpłatnego leczenia na EKUZ w następujących krajach: Islandia, Norwegia, Lichtenstein, Szwajcaria, Dania.

Pamiętaj. Jeśli wyjeżdżasz na uczelnię jako wolny słuchacz albo masz się uczyć w szkole językowej, nie masz statusu studenta według przepisów unijnych. Jeśli ukończyłeś 18 lat i nie kontynuujesz nauki, nie otrzymasz EKUZ, chyba że masz własny tytuł do ubezpieczenia, np. ubezpieczenie dobrowolne.

Podstawa prawna

Art. 19 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Decyzja Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego nr S1 z dnia 12 czerwca 2009 r. dotycząca Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego.

Jeśli potrzebujesz pomocy medycznej, weź ze sobą EKUZ, dowód osobisty lub paszport i udaj się do najbliższej placówki publicznej służby zdrowia w kraju pobytu. Pokaż dokumenty lekarzowi lub administracji placówki i powiedz, że Twój pobyt jest związany z nauką lub studiami.

Z leczenia możesz skorzystać tylko w placówce publicznej służby zdrowa. Jeśli nie możesz ustalić, gdzie się zgłosić, sprawdź w zakładce „Zasady w poszczególnych krajach”. Znajdziesz tam również dane kontaktowe do lokalnej instytucji, która Ci pomoże.

Pamiętaj. Lekarz musi zobaczyć kartę i sprawdzić, czy jest zgodna ze wzorem określonym w przepisach unijnych. Podanie samego numeru karty nie wystarczy.

Jeśli nie masz karty, a musisz skorzystać z leczenia, sprawdź, czy możesz uzyskać dokument zastępujący kartę w zakładce „Wypoczynek w państwach UE/EKUZ” > „Wyjazd bez EKUZ”

Jeśli chcesz korzystać z EKUZ, gdy wyjeżdżasz do państwa UE lub EFTA w celu nauki, ważne jest:

• czy masz prawo do ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce,
• czy w państwie pobytu podejmiesz pracę.

Kiedy masz prawo do ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce

Uprawnione do świadczeń zdrowotnych w Polsce są:

• osoby ubezpieczone, czyli np. jeśli rodzic lub dziadek zgłosił Cię do ubezpieczenia jako członka rodziny lub jeśli uczelnia, w której studiujesz, zgłosiła się do ubezpieczenia,
• osoby nieubezpieczone, które mają prawo do leczenia na podstawie szczególnych uprawnień, czyli np. jeśli nie masz jeszcze 18 lat, a rodzic lub dziadek nie mogli Cię zgłosić do ubezpieczenia.

Co jeśli będziesz też pracować za granicą

Jeśli w państwie, w którym podejmujesz naukę, studia lub praktyki zawodowe, dodatkowo:

• będziesz też pracować,
• uzyskasz wynagrodzenie za praktyki zawodowe,

– wtedy musisz zgłosić się do ubezpieczenia zdrowotnego w tym państwie. Utracisz prawo do posługiwania się EKUZ wydanym przez NFZ.

Zajrzyj do zakładki „EKUZ”. Znajdziesz tam informacje o:

• trybie składania wniosku,
• terminie ważności karty,
• czasie oczekiwania na rozpatrzenie wniosku.

Jakie dokumenty trzeba złożyć

1. Jeśli wyjeżdżasz w celu nauki, wybierz wniosek:

Wniosek o wydanie EKUZ w związku z czasowym pobytem w innym niż Polska państwie członkowskim UE/EFTA (PDF, 258 kB)

2. Do wniosku dołącz zaświadczenie o podjęciu nauki, studiów lub rozpoczęciu praktyk, które może być wydane przez:

• polską szkołę lub uczelnię, która wysyła Cię na naukę, studia lub bezpłatne praktyki,
• zagraniczną szkołę lub uczelnię, która przyjmuje Cię w poczet uczniów, studentów lub na bezpłatne praktyki.

Jeśli składasz wniosek już w trakcie nauki lub studiów, zamiast zaświadczenia możesz przedstawić legitymację ucznia lub studenta.

3. W wyjątkowych sytuacjach możemy Cię poprosić o dodatkowe dokumenty, które potwierdzają, że masz ubezpieczenie zdrowotne w NFZ. Może to być np. :
   • druk ZUS ZCNA, potwierdza, że jesteś zgłoszony do ubezpieczenia jako członek rodziny,
   • dokument, który potwierdza prawo do świadczeń osoby, która zgłosiła Cię do ubezpieczenia jako członka rodziny,

Jakich danych wymagamy w zaświadczeniu ze szkoły lub uczelni

Zaświadczenie ze szkoły lub uczelni powinno zawierać:

• nazwę uczelni lub szkoły z  adresem i danymi kontaktowymi,
• imię, nazwisko i datę Twojego urodzenia,
• podpis osoby upoważnionej do wystawienia zaświadczenia,
• dzień rozpoczęcia i zakończenia semestru lub roku akademickiego, w trakcie którego będziesz mieć status ucznia, studenta lub okres, w jakim będziesz odbywać praktyki,
• informację, że praktyki nie wiążą się z uzyskaniem wynagrodzenia, w wyniku którego będziesz podlegać pod przepisy danego kraju,
• datę wystawienia zaświadczenia (maksymalnie na 90 dni przed datą wniosku o EKUZ).

Pamiętaj. Informacja z uczelni o zakwalifikowaniu do przyjęcia na studia nie stanowi potwierdzenia, że masz status studenta. Kartę EKUZ uzyskasz dopiero po oficjalnym przyjęciu w poczet studentów.

Jeśli nie będziemy mogli potwierdzić faktu przyjęcia Cię do szkoły, na studia lub praktyki na podstawie zaświadczenia wystawionego za granicą, wówczas możemy poprosić Cię o dostarczenie tłumaczenia na język polski lub angielski.

Kartę wydamy na okres, który będzie zależeć od czasu trwania nauki, studiów lub praktyk i informacji zawartych w zaświadczeniu lub legitymacji, którą złożysz razem z wnioskiem o EKUZ.

• Jeżeli w zaświadczeniu lub legitymacji został podany dokładny czas trwania semestru, roku akademickiego lub czas trwania nauki, wydamy kartę na ten okres, najdłużej na 12 miesięcy.
• Jeżeli w zaświadczeniu lub legitymacji nie ma dokładnego czasu nauki, wydamy kartę na okres trwającego w Polsce semestru lub roku akademickiego.

Pamiętaj. Kartę EKUZ wydajemy na podstawie Twojego prawa do świadczeń. Jeśli masz świadczenia zdrowotne na podstawie dobrowolnego ubezpieczenia z umowy zlecenia lub o dzieło, wydamy EKUZ na okres przysługujący tej grupie.

Karta EKUZ przestanie być ważna, gdy:

• skończysz 18 lat i nie będziesz nadal się uczyć lub przerwiesz naukę,
• nadal się uczysz po skończeniu 18 lat, ale skończysz 26 lat – z wyjątkiem osób z orzeczonym stopniem niepełnosprawności,
• nadal się uczysz po skończeniu 18 lat, ale osoba, która zgłosiła Cię do ubezpieczenia, straciła prawo do świadczeń z NFZ,
• podejmiesz pracę w państwie, w którym studiujesz lub się uczysz.

Twoja karta EKUZ wygaśnie, gdy:

• jeśli byłeś uczniem – po 6 miesiącach od zakończenia nauki lub skreślenia z listy uczniów,
• jeśli byłeś studentem – po 4 miesiącach od ukończenia studiów lub studiów doktoranckich albo skreślenia z listy studentów lub uczestników studiów doktoranckich,
• jeśli byłeś studentem – z chwilą ukończenia 26 lat,
• od dnia, gdy rozpoczniesz pracę.

• uzyskałeś świadczenie emerytalne lub rentowe z innego państwa,

Pamiętaj. Gdy korzystasz z karty EKUZ bez uprawnienia, musisz potem zwrócić koszty leczenia. W ten sposób narażasz się na ryzyko postępowania windykacyjnego.

Sprawdź informacje o systemie ochrony zdrowia w wybranym państwie UE/EFTA

Ile trwa i od kiedy jest liczone prawo do świadczeń dla osób, które ukończyły szkołę ponadpodstawową?

Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej dla osób, które ukończyły szkołę ponadpodstawową, wygasa po 6 miesiącach od dnia zakończenia nauki albo skreślenia z listy uczniów. Okres zakończenia nauki liczymy od ostatniej soboty kwietnia – w szkołach, w których zajęcia rozpoczynają się w pierwszym powszednim dniu września.

Podstawa prawna

§ 2 ust. 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu  w sprawie organizacji roku szkolonego z dnia 18 kwietnia 2002 r.

Czy jeśli jako student zacznę pracę w innym państwie członkowskim UE/EFTA pracę, a ubezpieczenie mam dobrowolne, to mogę korzystać z EKUZ?

Nie. Od dnia podjęcia pracy w innym państwie członkowskim UE/EFTA podlegasz ustawodawstwu tego państwa. Czyli powinieneś być zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego – musi Cię zgłosić Twój pracodawca albo zgłoś się ty sam jako pracownik. Pamiętaj, że jeśli nie będziesz mieć ubezpieczenia zdrowotnego, możesz ponieść pełne, często bardzo wysokie koszty leczenia, np. w razie wypadku przy pracy.

Czy jako student pracujący w innym państwie członkowskim UE/EFTA mogę korzystać z karty EKUZ?

Nie. Od podjęcia pracy w innym państwie członkowskim UE/EFTA podlegasz ustawodawstwu tego państwa. Czyli powinieneś być w tym państwie zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego.

Jeżeli jesteś zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce jako członek rodziny, osoba, która Cię zgłosiła, powinna Cię wyrejestrować. Jeśli będziesz korzystać z karty EKUZ bez uprawnień, będziemy od Ciebie wymagać zwrotu kosztów leczenia.

Czy jeśli wyjeżdżam na uczelnię do innego państwa UE/EFTA jako wolny słuchacz, to czy otrzymam kartę EKUZ?

Tak, ale musisz mieć w Polsce prawo do świadczeń zdrowotnych. Karta zostanie wydana zgodnie z posiadanym przez ciebie tytułem ubezpieczenia.  

Czy karta EKUZ przysługuje także uczniom i studentom, którzy wyjeżdżają za granicę na praktyki uczniowskie lub studenckie?

Tak, jeśli nie otrzymują za nie wynagrodzenia. Jeśli podejmą płatną pracę za granicą, będą podlegać przepisom dotyczącym ubezpieczenia zdrowotnego w danym państwie i karta EKUZ straci ważność.